مفردات دارویی مؤثر در درمان بی‏خوابی در طب سنتی ایرانی

مقدمه: بی‏خوابی یکی از شایع ترین اختلالات خواب است که می‏تواند بر روی خلق، هوشیاری، حافظه، امنیت و عملکرد روزانه فرد تأثیر بگذارد. در حال حاضر متداول‏ترین داروها در درمان بی‏خوابی گروه بنزودیازپین‏ها می‏باشند که شیوع عوارض جانبی در این گروه مانند اختلالات شناختی، وابستگی به دارو و برگشت علائم بیماری پس از قطع مصرف دارو استفاده از این داروها را محدود می‏کند، این امر لزوم بکارگیری درمان های کارآمد‏تر را ضروری می‏سازد. در طب سنتی ایران نیز به مقوله بی‏خوابی و درمان های آن به‏ طور گسترده‏ای پرداخته شده است. در این مطالعه مفردات مؤثر بر بی‏خوابی در منابع طب سنتی مورد بررسی قرار گرفته است. روش: این تحقیق، یک مطالعه کتابخانه‏ای و بررسی متون می‏باشد. در این مطالعه مفردات دارویی مؤثر در درمان بی‏خوابی، در 6 کتاب مرجع داروشناسی طب سنتی شامل «الابنیه عن حقایق الادویه»، «القانون فی الطب»، «ریاض الادویه»، «تذکره داوود انطاکی»، «تحفه حکیم مؤمن» و «مخزن الادویه» جستجو شد. این مطالعه در چند مرحله (یافتن واژگان کلیدی، جستجو در منابع، تهیه لیست واحد، یافتن مترادفات، دسته بندی، جمع بندی و امتیازدهی، مرتب سازی بر حسب امتیاز کسب شده) انجام شد. یافته ها: 28 مفرده دارویی مطرح در درمان بی‏خوابی یافت شد که 25 مفرده منشأ گیاهی و 3 مفرده منشأ حیوانی دارند. این مفردات به ترتیب امتیاز کسب شده، در جدولی مرتب شدند، بیشترین امتیاز کسب شده مربوط به کاهو، بنفشه و کدو بود که اثرات خواب آوری یا آرام بخشی این گیاهان در مطالعات حیوانی یا انسانی به اثبات رسیده است. بحث و نتیجه گیری: لیست مفردات دارویی حاصل شده در این مطالعه، می‏تواند زمینه ساز انجام مطالعات بالینی آینده برای ساخت داروهای جدید و مؤثر در درمان بی خوابی باشد.